ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਚ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮਾਈਨਿੰਗ ਮੰਤਰੀ ਇਬਰਾਹਿਮ ਹਸਨ ਮੁਰਾਦ ਨੇ ਅਟਕ ਸ਼ਹਿਰ ‘ਚ 2 ਅਰਬ ਡਾਲਰ (17 ਹਜ਼ਾਰ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ) ਦੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਮਿਲਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਸਨ ਮੁਰਾਦ ਅਨੁਸਾਰ ਅਟਕ ਵਿੱਚ 32 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 32,658 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ (28 ਲੱਖ ਤੋਲਾ) ਸੋਨੇ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।
ਹਸਨ ਮੁਰਾਦ ਨੇ 10 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪੋਸਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ- ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੀ ਇਹ ਖੋਜ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਅਪਾਰ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਰਵੇਖਣ ਟੀਮ ਨੇ 127 ਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਨਮੂਨੇ ਲਏ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ – ਇਹ ਖੋਜ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਖਣਿਜ ਸੰਪੱਤੀ ਨੂੰ ਬੇਪਰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਹੈ, ਜੋ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਨਵੇਂ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਸੋਨੇ ਦੀ ਖੁਦਾਈ 4 ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ
ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ- ਸੋਨੇ ਦੀ ਖਾਨ ਲੱਭਣਾ
ਵਰਲਡ ਗੋਲਡ ਕਾਉਂਸਿਲ ਮੁਤਾਬਕ ਕਿਸੇ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਇਸ ਦੀ ਮਾਈਨਿੰਗ ‘ਚ ਕਈ ਦਿੱਕਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਮਾਂ, ਵਿੱਤੀ ਸਾਧਨਾਂ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਹਰਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਸੋਨੇ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਬੂਤ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਰ ਮਾਈਨਿੰਗ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ 1% ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੋਣੀ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਖਾਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ 10% ਵਿੱਚ ਹੀ ਖਣਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਸੋਨਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਤੈਅ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਨਾ ਕੱਢਣ ਲਈ ਮਾਈਨਿੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਮਾਡਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ 1 ਤੋਂ 10 ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ- ਸੋਨੇ ਦੀ ਖਾਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ
ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਖਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਖਾਣ ਨੂੰ ਹੋਰ ਖੁਦਾਈ ਲਈ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖੁਦਾਈ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਈਨਿੰਗ ਕੰਪਨੀਆਂ ਪਰਮਿਟ ਅਤੇ ਲਾਇਸੈਂਸ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕਾਗਜ਼ੀ ਕਾਰਵਾਈ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਾਈਨਿੰਗ ਕੰਪਨੀਆਂ ਕਾਮਿਆਂ ਲਈ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਸਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ 1 ਤੋਂ 5 ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਤੀਜਾ ਪੜਾਅ- ਸੋਨੇ ਦੀ ਮਾਈਨਿੰਗ
ਸੋਨੇ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਪੜਾਅ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਧਾਤ ਨਾਲ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਨੂੰ ਧਾਤ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦੀ ਕੀਮਤ, ਖਣਨ ਦੀ ਲਾਗਤ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਵਰਗੇ ਕਈ ਕਾਰਕ ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਨ, ਮਾਈਨਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਆਸਾਨ ਹੋ ਗਈ ਹੈ. ਖਾਣਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਪੂਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ 10 ਤੋਂ 30 ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਚੌਥਾ ਪੜਾਅ- ਖਾਣ ਦਾ ਬੰਦ ਹੋਣਾ
ਮਾਈਨਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪੂਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ 1 ਤੋਂ 5 ਸਾਲ ਲੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਖਾਣਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਖੇਤਰ ਦੀ ਸਫਾਈ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਈਨਿੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਖਾਣ ਦੇ ਬੰਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇਸ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।